JPBS ทฤษฎี (ไม่) สมคบคิดของวงร็อกไร้นักร้องผู้เชื่อว่าดนตรีคือการ ‘สร้างโลก’

เราตื่นขึ้นมากลางห้องประหลาด รอบข้างเป็นทิวทัศน์สีผิดเพี้ยนไม่เหมือนที่มองเห็นมาทั้งชีวิต เวลาดำเนินต่อไปเรื่อย ๆ และเราก็ต้องเดินทางต่อไปกับมัน แต่หลังจากจุดนี้เราจะไปที่ไหน? เหตุการณ์ข้างหน้าจะมีอะไรแปลกประหลาดมาอีกบ้าง?

นั่นคงเป็นสภาพใน ‘ลิมโบ’ (limbo) ชายขอบนรก สภาวะรอการคลี่คลาย หรือจริง ๆ ก็คล้ายประสบการณ์ร่วมของคนไทยไม่น้อย และดันคล้ายกับมวลพลังงานในโชว์ของ JPBS วงดนตรีที่มากับชุดสุดคัลท์ ซึ่งเราได้มาคุยกันวันนี้

พวกเขาเป็นหนึ่งในวงไทยที่กำลังจะขึ้นโชว์ในเทศกาลงานสังสรรค์ประจำปีอย่างมหรสพ @Maho Rasop 2024 ซึ่งถึงชื่อจะฟังดูใหม่ แต่ที่จริงแล้วพวกเขาคือร่างอัปเกรดของตำนานวงโพสต์ร็อกดนตรีไร้เนื้อ (เพลง) เมืองไทยอย่างเจี่ยป้าบ่สื่อ (Jia Pa Bor Sue) แบบบวกงานวิชวลแสงสีจัดจ้านสะท้านกระจกตา จากการทำงานร่วมกับทีม DuckUnit บวกซาวด์ใหม่ ๆ ที่พวกเขารับมาใส่ตั้งแต่จังหวะแบบอิเลกทรอนิกส์และเสียงคำบรรยายเรื่องนรกอันร้อนระอุของอาจารย์ยอด (ปรีชา เรืองเดช) ทำให้โชว์ของพวกเขาในช่วงปีที่ผ่านมานี้เต็มไปด้วยความดุเดือด ระดับที่ทั้ง ‘ทรมาน’ แต่ก็ ‘ชำระล้าง’ พร้อมกัน

พวกเขาดีไซน์โชว์ในยุคนี้ของวงอย่างไร? ทำไมภาพคอนเซปต์ของวงถึงดูราวกับหลุดมาจากทฤษฎีสมคบคิด (สปอยล์: เพราะได้แรงบันดาลใจมาจากทฤษฎีสมคบคิด โครงการแต้มบุญจิตวิทยายูเครนรัสเซียปรโลก)? ระบบสื่อความหมายของดนตรีไร้เนื้อร้องเป็นอย่างไร? GroundControl นั่งคุยที่พื้นที่ศิลปะบรูทัลลิสต์ BRUT artspace กับหกสมาชิก เจ วัฒนกุลจรัส (กีตาร์), วิน ภุมรินทร์ (กลอง), เหวด เผือกเทศ (กีตาร์), ตอง พรหมมา (เบส), เนม เจริญธนนันท์ (ซินธิไซเซอร์), และ แซน พลศร (เพอร์คัสชัน) ในบทสัมภาษณ์นี้ ก่อนจะไปร่วมเดินทางด้วยกันที่ Maho Rasop 2024 23 - 24 พฤศจิกายน 2567 ที่ ESC Park

GC

จากวงโพสต์ร็อก ‘เจี่ยป้าบ่สื่อ’ พอเปลี่ยนชื่อมาเป็น JPBS วงมีความเปลี่ยนแปลงอย่างไรบ้าง?

เจ

ก่อนหน้านี้ช่วงที่วงชื่อเจี่ยป้าบ่สื่อ (Jia Pa Bor Sue) เราอธิบายตัวเองว่าเป็นโพสต์ร็อก แต่พอทำไปสักพักก็รู้สึกว่ามันไปต่อกับคำอธิบายนี้ไม่ได้แล้ว เพราะพวกเราอยากทำอะไรหลาย ๆ อย่าง ตอนนี้ก็เลยไม่พยายามอธิบายว่าตัวเองเป็นอะไร แล้วมันรู้สึกเป็นอิสระมาก จะทำอะไรก็ได้ รู้สึกดีกับการไม่ต้องนิยามอะไร

แต่เรื่องบรรยากาศทั้งหมด เรื่องคนดู หรือว่าวงเราเองก็ต้องพัฒนาต่อมาเรื่อย ๆ เพราะทุกอย่างมันเปลี่ยนไปหมดเลย ไปเล่นเทศกาลใหม่ ๆ ที่ไม่เคยไป เจอคนดูที่ไม่เคยเจอ

เหวด

ทุกงานที่เล่นต้องปรับรูปแบบโชว์ใหม่หมด ผมว่าทุกคนในวงก็ไม่ชอบได้ความรู้สึกเหมือนเดิมซ้ำ ๆ เหมือนกัน

เจ

เราต้องดูบริบทของโชว์ ของสถานที่ที่เราไปโชว์ด้วย

GC

เห็นว่างานชุดนี้มีแรงบันดาลใจแปลก ๆ มาจากเกมด้วย ช่วยเล่าที่มาให้ฟังหน่อยได้ไหมครับ

เจ

ตอนนั้นผมเล่นเกมที่ชื่อว่า Limbo ครับ (เกมอินดี้แนวแก้ไขปริศนาเกี่ยวกับการเดินทางของเด็กชายในป่าดำมืด)แต่มันเป็นแค่จุดเริ่มต้นเล็ก ๆ ที่ทำให้ผมสนใจคำว่า Limbo ต่อ แล้วเสิร์ชเข้าไปลึกเรื่อย ๆ จนเจอว่ามันคือ ‘ปรภพ’

แล้วปรภพมันคืออะไร? ผมหาไปเรื่อยก็เจออีกบทความหนึ่ง ที่คิดว่าใครอ่านก็รู้ว่ามันปลอมไปเรื่อยแบบที่พ่อแม่จะแชร์กันในไลน์ (หัวเราะ) เขาเล่าเรื่องนักวิทยาศาสตร์ค้นพบโลกปรภพว่ามีอยู่จริง เป็นโลกหลังความตาย แต่ก็เกี่ยวกับทุกอย่างทั้งเรื่องเวรกรรม วิทยาศาสตร์ เขาบอกว่าปรภพมันอยู่ที่หมู่ดาวแคปริคอร์นัส เราจะไปที่นั่นไปต้องทำบุญมาก่อนเยอะ ๆ แล้วก็มีโครงการจิตวิทยาของรัสเซียกับยูเครนเข้ามานั่งสมาธิสู้กันอีก ก็เลยเป็นจุดเริ่มต้นของการทำงานชุด Waiting Room [โปรเจกต์ล่าสุดของวงในรูปแบบอัลบั้มเพลง งานแสดงสด และเว็บไซต์]

​​# ​​GC ฟังดูเหมือนทฤษฎีสมคบคิดอะไรสักอย่างเหมือนกัน คุณกำลังจะสร้างคัลต์หรือลัทธิใช่ไหม? เพราะมีเครื่องแบบพิธีกรรมด้วย

วิน

องค์ประกอบเรื่องการแสดง เครื่องแต่งกาย ฯลฯ จริง ๆ มันมีที่มาจากการแสดงสดครั้งแรกที่ BANGKOK CITYCITY GALLERY ที่พวกเรามานั่งทำเวิร์กช็อปด้วยกัน ว่าเรามองเห็นเพลงชุดนี้เป็นอะไรบ้าง แล้วมาคุยกันว่าจะเล่าเรื่องอย่างไร แบ่งเป็นกี่องก์ แต่ละองก์มีอะไรบ้าง เป็นการเดินทางใน Waiting Room ซึ่งจริง ๆ ก่อนจะโชว์เราก็ยังไม่รู้แน่ชัดเลยว่ามันจะสื่อออกมาเป็นอย่างไร

เนม

อัลบั้มนี้มันเป็นดนตรีที่ผ่านการเรียบเรียงมาหนักมาก ๆ จากจุดเริ่มต้นที่คอนเซปต์ของเจ ทำเดโมมาแล้วก็เอามาแจกจ่ายให้ทุกคนในวงฟัง แล้วเราค่อยมาลองเล่นด้วยกัน มาเรียบเรียงด้วยกัน แล้วก็ต่อยอดกันเป็นดนตรีในรูปแบบวง

ตอง

ตอนแรกเจส่งมาเต็มเลย มีภาพไดอะแกรมด้วย เหมือนคนคลั่งเลย มันดูซับซ้อนนิดหน่อย แต่แต่ละคนก็จะรู้สึกถึงบางอย่าง แล้วการเวิร์กช็อปก็ทำให้เรามีความหมายอะไรร่วมกัน

เจ

เพลงชุดนี้มันแต่งขึ้นในช่วงโควิดด้วย ในหน้าร้อนปีนั้น ผมว่ามันทรมานมาก ผมต้องการอะไรบางอย่างที่มันรุนแรง

GC

แต่ดนตรีบรรเลงเปล่า ๆ ที่ไม่มีเนื้อร้องจะสามารถถ่ายทอดเรื่องราวเหล่านี้ได้อย่างไร?

เหวด

ผมคิดว่าจริง ๆ แล้วไดอะแกรมของเจมันอ่านยากกว่าเสียงเพลงที่เราส่งไปให้คนฟังอีก ระหว่างโชว์มันมีอะไรให้คนดูติดตามเรื่องได้เสมอ ๆ ไม่เหมือนกับการอ่านไดอะแกรมที่มันดูตามได้ยากกว่า

GC

เคยเจอคนดูที่เขาอินไปด้วยกับโชว์เราจริง ๆ ไหม?

​​# เหวด มี ๆ คนดูบางคนเขาเหมือนกำลังตั้งใจดูหนังเรื่องหนึ่งอยู่ เขาค่อย ๆ ทำความเข้าใจมันไปเรื่อย ๆ โดยเหมือนไม่ต้องใช้ความพยายามเลย แค่ยืนดูหนังเรื่องนี้

แซน

แต่มันก็จะเป็นหนังของตัวเอง เหมือนที่เราเล่นโชว์ด้วยกันแต่เล่าเรื่องคนละมุมจากเรื่องเดียวกัน

แต่ละคนฟังเพลงก็คงไปยึดโยงกับเรื่องของตัวเองมากกว่า ว่ามันจะพาไปที่ไหน เราทำโชว์ก็เหมือนเป็นไกด์เบื้องต้นมากกว่า ให้คนดูเดินทางไปได้

วิน

โชว์ของเราเป็นการถ่ายทอดอารมณ์ ซึ่งพอเห็นภาพคนเล่นแล้วก็คงรับรู้ได้มากขึ้น เวลาเราเล่นดนตรี เรารู้สึกได้ว่ามันมีพลังงานบางอย่าง มันทำให้เราเกร็ง เรารู้สึกตัวได้เลย แล้วคนดูก็อาจจะเห็นด้วยว่าเรากำลังเกร็ง

เจ

มันไม่ได้ชัดเจนว่าเรากำลังนำเสนอเนื้อหาแบบนี้หรือเรื่องแบบนี้ออกมา แต่สิ่งที่เราเล่นคือการสร้างโลก สร้างบรรยากาศ สร้างพื้นที่ขึ้นมา แล้วคนที่เข้าไปจะรู้สึกถึงพื้นที่นั้นแบบไหน รับอะไรกลับไปบ้าง ก็แล้วแต่เขาทำความเข้าใจและตัดสินใจด้วยตัวเอง

ส่วนตัวสำหรับผม สถานที่ที่ผมรู้สึกจากงานชุดนี้มันคือความโรยรา ความตาย เป็นช่วงเวลารอคอยการตัดสินว่าเรากำลังจะไปที่ไหนหรือทำอะไรต่อ เหมือนสำนวนภาษาอังกฤษว่า ‘In limbo’ ซึ่งคือการอยู่ในสถานการณ์ที่เราไม่รู้ว่ามันจะเกิดอะไรขึ้นต่อไป

ตอง

การแสดงในโชว์ของเราที่ทำกับทาง DuckUnit ก็จะมีการปรับตามบริบทของแต่ละโชว์ด้วย ทำให้โชว์มันไม่ใช่แค่มาฟังดนตรี แต่คือดูภาพดูแสง แล้วเกิดการเดินทางไปที่ต่าง ๆ ต่อได้

GC

เห็นว่ามีตำแหน่ง Scenographer [นักออกแบบฉาก/การแสดง] ในโชว์ด้วย อธิบายหน่อยว่าทำงานร่วมกันอย่างไร?

วิน

ดนตรีของ JPBS มีเนื้อหา มีการเดินทาง แต่ไม่ได้สื่อสารผ่านทางเนื้อร้อง sceneography เลยทำหน้าที่เล่าเรื่องพวกนั้น รวมถึงวงบนเวทีก็เป็นส่วนหนึ่งของเรื่องเล่านี้ ระหว่างแสดงนอกจากเล่นดนตรีเราเลยต้องตอบสนองกับทุกอย่างที่เกิดขึ้นบนเวทีไปด้วย

บางครั้ง เราเป็นนักดนตรีเราก็ไม่รู้ว่าต้องทำตัวอย่างไรบ้าง เวลาอยู่บนเวที ก็ได้มาทำเวิร์กช็อป ได้เรียนรู้ว่าเราต้องดูลมหายใจเราอย่างไร ให้มันไปกับบรรยากาศกับเพลง เพลงที่ช้าหรือเร็วต้องทำอย่างไร มือไม้ต้องขยับอย่างไร

เนม

มันเริ่มจากแนวคิดข้างในว่าเราเข้าใจบริบทของเพลงจริง ๆ เราอยู่กับเพลงจริง ๆ แล้วก็พาผู้ฟังไปอยู่กับสถานที่ในเพลงจริง ๆ

แต่มันเหมือน ณ เวลานั้น พอเราใส่ชุดไปแล้วเราก็กลายไปเป็นอีกคน เปลี่ยนสมองเราไปอีกแบบ ไปอยู่ในสถานที่อีกแบบหนึ่ง

GC

ตื่นเต้นไหมครับที่จะไปเล่นมหรสพ?

วิน

ทุกโชว์เราอยากให้คนดูได้รับประสบการณ์อะไรบางอย่างกลับไปอยู่แล้ว ไม่ใช่แค่ดนตรี แต่เรื่องแสง สี อะไรที่มากกว่านั้น

เจ

รู้สึกเป็นเกียรติมากครับที่ได้มาเล่น โชว์แบบนี้มันน่าสนใจทั้งสำหรับคนที่ไทยและที่อื่นด้วย เราเชื่อว่าดนตรีมันเป็นเรื่องสำหรับทุกคนสามารถฟังได้ เวลาผมไปมหรสพผมก็ไม่ได้รู้ทุกวงสักเท่าไร แต่ไปแล้วก็ได้อะไรกลับมาเสมอ เราก็อยากเป็นโชว์แบบนั้นสำหรับคนอื่น ๆ ด้วยเหมือนกัน