เวียนกลับมาบรรจบครบอีกปีแล้วสำหรับ World's Fair หรือที่หลายคนรู้จักกันดีในชื่อ World Expo มหกรรมการจัดแสดงอวดของดีของเด่นของประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก ที่มีตั้งแต่ด้านศิลปวัฒนธรรม ไปจนถึงด้านนวัตกรรมและเทคโนโลยี ซึ่งแม้ว่างานมหกรรมอันแสนเก่าแก่นี้จะมีอายุกว่า 170 ปีเข้าไปแล้ว แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าจะต้องมีการจัดงานสเกลบิ๊กเบิ้มแบบนี้กันทุกปี เพราะภายหลังเขาก็มีการตกลงกันเรียบร้อยแล้วว่าจะเวียนกลับมาจัดงาน World Expo ในทุก ๆ 5 ปีเท่านั้น โดยในปีนี้ก็เป็นคราวของนครดูไบ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ที่อาสามาทำหน้าที่เจ้าภาพใหญ่ของงานประจำปี 2020 (แต่ด้วยสถานการณ์โควิด-19 จึงเลื่อนมาจัดในปีนี้แทน) ตั้งแต่วันนี้ จนถึง 31 มีนาคม ปีหน้านู่นเลย
แน่นอนว่า เมื่องานมหกรรมระดับนานาชาติที่มีความยิ่งใหญ่อลังการระดับน้อง ๆ โอลิมปิกและฟุตบอลโลกจะเกิดขึ้นทั้งที ประเทศน้อยใหญ่ต่างก็พากันทุ่มทุนสร้างพาวิลเลียนที่เป็นหน้าตาของประเทศกันแบบไม่ยั้ง เรียกได้ว่า เสียเงินไม่ว่า เสียหน้าไม่ได้ เพราะแท้จริงแล้ว ความสำคัญของงาน World Expo ไม่ได้อยู่เพียงแค่การเผยแพร่วัฒนธรรมหรือส่งต่อองค์ความรู้อย่างใดอย่างหนึ่งสู่ประชาคมโลกเท่านั้น แต่มันยังทำหน้าที่ประกาศศักดาว่าแต่ละประเทศมีศักยภาพและความพร้อมทางเศรษฐกิจและความคิดสร้างสรรค์มากน้อยแค่ไหน หากจะกล่าวว่ามันเป็นมหกรรมโชว์ของและแสดง ‘แบรนด์ดิ้ง’ ของแต่ละประเทศออกมาก็คงจะไม่ผิดนัก
และก็เป็นประจำทุก 5 ปีที่ประชาชนชาวไทยอย่างเราจะตั้งตารอชมผลงานการออกแบบพาวิลเลียนอันแสนงดงามจากภาษีประชาชน โดยก่อนที่งาน Expo 2020 จะเริ่มออกสตาร์ทอย่างเป็นทางการ ก็ได้มีการเปิดเผยภาพเรนเดอร์สามมิติและภาพระหว่างการก่อสร้าง Thailand Pavilion ที่น่าภาคภูมิใจนี้ออกมาสู่สายตาสาธารณชนอยู่เป็นระยะ ๆ พร้อมกับเสียงวิพากษ์วิจารณ์หนาหูถึงการดำรงไว้ซึ่งความ ‘ไท๊ยไทย’ ที่ไม่อาจสลัดออกไปจากสายตาและการพิจารณาของเหล่าผู้มีอำนาจได้เลย แม้ตลอดหลายปีที่ผ่านมาจะมีตัวอย่างของพาวิลเลียนจากทั่วสารทิศที่หันมาถ่ายทอดและตีความคำว่า ‘ชาติ’ ใหม่ในแบบที่ทั้งสวยงามร่วมสมัย เต็มไปด้วยนวัตกรรมล้ำยุค และยังมีการตระหนักรู้ทางสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจังด้วย โดยในท้ายที่สุด หน้าตาของชาติไทยในสายตาภาครัฐก็ยังคงหนีไม่พ้นภาพจำของศิลปวัฒนธรรมไทยแบบดั้งเดิมอย่าง ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ และลายกนกอยู่วันยังค่ำ แม้จะยังมีความเป็นไปได้ใหม่ ๆ ในสังคมอีกมากที่รอถูกหยิบยกให้ไปบอกเล่าใหม่ในระดับสากล
แต่สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น เราจึงขอทำหน้าที่รวบรวมเอา Thailand Pavilion (หรือถ้าย้อนเวลากลับไปนานหน่อยก็คือ Siam Pavilion ชื่อเก่าของเราแต่ก่อนนั่นเอง) ในแต่ละยุคแต่ละสมัย ตั้งแต่ปี 1889 จนถึงปัจจุบันมาให้ทุกคนได้รับชมและพิจารณากันเองว่า พาวิลเลียนของเราดำรงไว้ซึ่ง ‘ความเป็นไทย’ อันแสนงดงามมาแล้วกี่ปี พร้อมกันนี้ เรายังแอบคัดเลือกพาวิลเลียนจากประเทศต่าง ๆ ทั่วโลกที่มีความน่าสนใจไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง เพื่อให้เห็นภาพการเดินทางที่ไม่เคยหยุดนิ่งอยู่กับที่ของวงการสถาปัตยกรรมโลกที่ยังเหลือช่องว่างให้ได้ตีความอีกมาก
Siam Pavilion vs Nicaragua Pavilion and base of the Eiffel Tower Exposition Universelle 1889 Paris, France “French Revolution”
Siam Pavilion vs Japan Pavilion World's Columbian Exposition 1893 Chicago, USA “Discovery of America”
Siam Pavilion vs China Pavilion Louisiana Purchase Exposition 1904 St. Louis, USA “Louisiana Purchase”
Thailand Pavilion vs Philips Pavilion Expo 58 / Brussels World’s Fair 1958 Brussels, Belgium “A World View: A New Humanism”
Thailand Pavilion vs New York State Pavilion 1964/1965 New York World's Fair New York, USA “Peace Through Understanding”
Thailand Pavilion vs Yugoslavia Pavilion Expo 67 Montreal, Canada “Man and His World”
Thailand Pavilion vs Switzerland Pavilion Expo '70 Osaka, Japan “Progress and Harmony for Mankind”
Thailand Pavilion vs UK Pavilion Expo 2010 Shanghai, China “Better City, Better Life”
Thailand Pavilion vs Vietnam Pavilion Expo 2015 Milan, Italy “Feeding the planet, Energy for life”
Thailand Pavilion vs UAE Pavilion Expo 2020 Dubai, UAE “Connecting Minds, Creating the Future”
อ้างอิง: เมื่อ 100 ปีที่แล้ว สยามไปร่วมงาน Paris EXPO 1900, artsandculture.google.com, worldsfairphotos.com, Then and Now: Photos of the New York World's Fair Half a Century Later, EXPO 58, 15 Amazing Structures Originally Built for World's Fairs, The 10 Most Iconic World's Fair Structures That Are Still Standing
