ถ้าเราพูดถึงคำว่า ‘นิราศ’ เชื่อว่าทุกคนจะต้องนึกถึงบทประพันธ์ที่มีเนื้อหาในเชิงพรรณนาถึงการเดินทางไกล เพื่อบอกเล่าถึงสิ่งที่ผู้เดินทางพบเห็นระหว่างทาง อย่าง นิราศเมืองแกลง, นิราศภูเขาทอง และนิราศเมืองเพชร ฯลฯ ซึ่งนอกจากเราจะทราบถึงสภาพแวดล้อมของสถานที่ต่าง ๆ ผ่านนิราศแล้ว เรายังทราบถึงชุดความคิดและอารมณ์ความรู้สึกของผู้แต่งในระหว่างการเดินทางด้วย แต่จะเป็นอย่างไรถ้าวันหนึ่ง ‘นิราศ’ ไม่ได้พรรณนาออกมาผ่าน ‘ตัวอักษร’ แต่เป็น ‘ภาพถ่าย’?

ซึ่งคนที่ตัดสินใจร้อยเรียงนิราศของตัวเองให้ออกมาเป็นภาพถ่ายบ้างก็คือ ‘กรกฤช เจียรพินิจนันท์’ ศิลปินที่ทำงานเกี่ยวกับภาพถ่ายในเชิงทัศนศิลป์และแฟชั่น ผู้ชื่นชอบการเก็บบันทึกภาพถ่ายเกี่ยวกับสถานที่และผู้คนที่เขาเคยพบเจอ ก่อนจะนำเสนอออกมาในมุมมองที่ชิดใกล้ เพื่อพาผู้ชมอย่างเรา ๆ ให้ขยับเข้าไปใกล้กับเรื่องราวต่าง ๆ อย่างละเอียดมากขึ้น โดยเขาได้เลือกนำเสนอผลงานเหล่านี้ออกมาผ่านนิทรรศการ ‘Thru the Straits of Demos’ ที่จัดแสดง ณ บางกอก ซิตี้ซิตี้ แกลเลอรี่ (Bangkok CityCity Gallery) ในระหว่างวันที่ 22 เมษายน - 3 มิถุนายน 2566 นี้

สำหรับเรื่องราวการเดินทางที่กรกฤชเลือกนำเสนอออกมาในนิทรรศการนี้ จะเป็นการนำภาพถ่ายในโฟโต้บุ๊คเล่มใหม่ล่าสุดจำนวน 3 เล่ม จากโครงการบทกวีภาพระยะยาวชุด ‘POEM’ ออกมาจัดแสดงให้เราได้ชมกัน ประกอบไปด้วยภาพถ่ายวิวทิวทัศน์ ภาพแคนดิด และภาพถ่ายสเตจด์ เริ่มตั้งแต่เล่มที่ 19 ‘Lumphini Complex’ ที่เผยให้เห็นเรื่องราวของสวนลุมพินีตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน และภาพเหมือนบุคคลในสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ในพื้นที่นี้

ต่อด้วยเล่มที่ 20 ‘Foreigners and The Area of Four to Eight Sunny Rain’ ซึ่งพูดถึงเรื่องราวการเดินทางไกลของศิลปิน เข้าสู่พื้นที่บริเวณคอคอดกระ จังหวัดระนอง เพื่อสำรวจร่องรอยประวัติศาสตร์ความขัดแย้งที่ยื้อยุดอยู่กับประเด็นการขุดคลองแห่งนี้มายาวนานกว่า 100 ปี ก่อนจะปิดท้ายด้วยเล่มที่ 21 ‘Day for Night’ ที่เล่าถึงชีวิตประจำวันอันน่าเหนื่อยหน่ายของตัวศิลปินเอง ในช่วงล็อกดาวน์เมืองตอนเกิดการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 โดยแต่ละภาพก็ล้วนแล้วแต่มีนัยยะทางการเมืองและสังคมซ่อนอยู่เบื้องหลังแทบทั้งสิ้น

ภายในงาน ศิลปินได้แบ่งส่วนจัดแสดงออกเป็น 2 โซน โซนแรกจะติดตั้งอยู่บริเวณภายในแกลเลอรี่หลัก โดยศิลปินได้ทำการคัดเลือกภาพถ่ายบางส่วนจากโฟโต้บุ๊คทั้ง 3 เล่ม มาจัดแสดงในรูปแบบการติดตั้งที่แตกต่างกันออกไปให้เราสามารถมองเห็นกันได้ชัด ๆ เพื่อซึมซับภาพบรรยากาศและทำความเข้าใจกับเรื่องราวการเดินทางต่าง ๆ ที่เขาคัดสรรมา

โซนถัดไปคือการนำโฟโต้บุ๊คฉบับเต็มมาจัดแสดงภายในพื้นที่ของบุ๊คชอป ไลบรารี่ จากเดิมทีที่เราสามารถชมภาพถ่ายบางส่วนที่ศิลปินเลือกนำมาจัดแสดงในแกลเลอรี่ได้เพียงห่าง ๆ แต่บนชั้นหนังสือของบุ๊คชอป ไลบรารี่แห่งนี้ เราจะได้สัมผัสกับภาพถ่ายในรูปแบบโฟโต้บุ๊คที่สามารถหยิบจับขึ้นมาดูได้อย่างอิสระและเต็มประสบการณ์มากขึ้น

กรกฤชยังคงเอกลักษณ์การจัดแสดงงานที่เชิญชวนให้ผู้ชมได้มีส่วนร่วมกับงานของตัวเองอยู่ ไม่ว่าจะเป็นการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้ชมผ่านชิ้นงาน และทำให้เราได้สัมผัสกับมุมมองของเรื่องราวต่าง ๆ ได้ละเอียดอ่อนมากขึ้น เช่น การแฝงสัญญะเกี่ยวกับชนชั้นในสังคมลงไปในกระบวนการสร้างและการติดตั้งภาพถ่าย เพื่อให้เราได้ลองค้นหาความแตกต่างของกระบวนการต่าง ๆ และตั้งคำถามว่ารูปแบบที่เปลี่ยนไปกำลังสะท้อนชนชั้นแบบใดให้เราเห็น รวมไปถึงการรวบรวมภาพถ่ายและจัดทำออกมาเป็นโฟโต้บุค ให้ผู้ชมทุกคนสามารถหยิบจับได้ ก็ถือเป็นอีกส่วนหนึ่งที่ช่วยเสริมประสบการณ์การรับรู้ของผลงาน และทําให้เกิดปฏิสัมพันธ์กับผู้ชมได้มากขึ้นกว่าเดิม

และด้วยความที่นิทรรศการนี้กำลังเล่า ‘ภาพถ่าย’ ให้เป็น ‘นิราศ’ เราจึงยังเห็นการแสดงอารมณ์ความรู้สึกที่เปี่ยมไปด้วยความรัก ความโหยหา และความปรารถนาในการออกเดินทางของตัวศิลปินเอง ตามขนบธรรมเนียมการพรรณนาแบบนิราศลงไปในภาพถ่ายด้วย ส่วนภาพไหนจะสื่อถึงการโหยหา หรือภาพไหนจะสื่อถึงอารมณ์ใดเป็นพิเศษ เราอยากชวนให้ทุกคนลองตามไปตีความกันด้วยตัวเอง เพราะการเหลือพื้นที่ว่างให้เราได้จินตนาการตาม นับเป็นหนึ่งในเสน่ห์สำคัญของนิราศภาพถ่าย ที่แตกต่างไปจากการบรรยายผ่านตัวอักษรอย่างสิ้นเชิง

นิทรรศการ Thru the Straits of Demos โดย กรกฤช เจียรพินิจนันท์
จัดแสดง ณ บางกอก ซิตี้ซิตี้ แกลเลอรี่ (Bangkok CityCity Gallery) เปิดให้เข้าชมฟรี
ระหว่างวันที่ 22 เมษายน - 3 มิถุนายน 2566 เปิดให้เข้าชมวันพุธ - เสาร์ เวลา 13.00 - 18.00 น.