หากไม่ใช่เพื่อชม และขายงานศิลปะ แล้วแกลเลอรี่มีไว้เพื่ออะไร?
บางคนอาจมองว่าเป็นกระจกสะท้อนเงาของสังคม บางคนเห็นว่าเป็นแสงนำทางให้ความคิดและความรู้สึก ขึ้นอยู่กับมุมมองของผู้ชม และนิยามของแต่ละแกลเลอรี่ก็ย่อมแตกต่างกันไป
สำหรับ Nova Contemporary แกลเลอรี่ที่ตลอดเกือบสิบปีที่ผ่านมาได้นำเสนอผลงานของศิลปินไทยร่วมสมัยที่น่าจับตาหลายราย เรามองว่าที่นี่เป็นพื้นที่สำคัญที่สะท้อนแนวคิดเรื่อง “ความร่วมสมัย” ไม่เพียงในโลกศิลปะ แต่ยังรวมถึงความร่วมสมัยที่แทรกซึมอยู่ในชีวิตประจำวันของเรา
ปัจจุบัน Nova Contemporary ได้ก้าวสู่บทใหม่อีกครั้ง ด้วยการย้ายจากพื้นที่จัดแสดงเดิม มาสู่อาคารแห่งใหม่บนถนนสี่พระยา ย่านบางรัก การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ ไม่เพียงแต่เป็นการขยายขอบเขตทางกายภาพ แต่ยังสะท้อนถึงทิศทางใหม่และความเคลื่อนไหวที่น่าจับตา
ในโอกาสนี้ เราได้พูดคุยกับ คุณสุทธิมา สุจริตกุล หรือ "จุนโกะ" ผู้ก่อตั้ง Nova Contemporary ถึงแนวคิดเบื้องหลังการทำงานของแกลเลอรี่ที่ไม่เคยหยุดนิ่ง และมองไปยังความท้าทายบนเส้นทางข้างหน้าของศิลปะไทย ในช่วงเวลาที่วงการนี้ดูจะค่อย ๆ ผลิบานอย่างน่าตื่นเต้น
Courtesy of Nova Contemporary, Bangkok Images by Kanrapee Chokpaiboon
นิทรรศการ — งานนอกสถานที่
Nova Contemporary ฝังตัวอยู่ในอาคารหลังเดิมซึ่งเคยเป็นที่อยู่อาศัยของครอบครัวของผู้ก่อตั้งมาก่อน เราได้เห็นงานภาพวาดที่เต็มไปด้วยอารมณ์ความเป็นกวี ได้เห็นวิดีโอติดตั้งที่ดูดเราเข้าไปในโลกของมัน และได้เห็นนิทรรศการน่าสนใจอีกมากจากที่แห่งนี้ ทั้งในแง่ความคิด ความงาม และเทคนิคการถ่ายทอดสิ่งเหล่านั้นออกมาผ่านการจัดนิทรรศการ แต่ถึงอย่างนั้น Nova Contemporary แห่งนั้นก็ยังมีข้อจำกัดทางกายภาพ ที่ทำให้พวกเขารู้สึกอย่างขยับขยาย จนมาถึงวันนี้
“เราอยู่ที่สถานที่เดิมมาแปดปีแล้ว เดิมทีตัวตึกเป็นทรัพย์สินของครอบครัว เดิมทีก็เป็นบ้าน เกิดและโตที่นั่น มีความผูกพัน กับความทรงจำวัยเด็ก ตัวสเปซไม่ได้ถูกออกแบบมาสำหรับทำแกลเลอรี่ แต่เราก็พยายามให้แต่ละนิทรรศการพอดีกับพื้นที่ จนรู้สึกว่าอิ่มตัวแล้วก็เลยตัดสินใจย้าย” สุทธิมาเล่า “ที่ผ่านมาเราจัดนิทรรศการปีละ 4-5 ครั้ง พื้นที่เก่าก็มีขนาดจำกัด เลยไปทำนิทรรศการนอกสถานที่บ่อยขึ้น เช่นที่บ้านเทเวศร์ หรือวัดบวร เพื่อให้คนเห็นภาพกว้างขึ้น”
ช่วงปีที่ผ่านมา เราได้เห็น Nova Contemporary ออกไปจัดนิทรรศการนอกสถานที่แห่งนั้นทั้งวัดทั้งบ้านเก่า ซึ่งคงเป็นพื้นหลังที่ปูทางมาสู่ความสนใจในการจัดแสดงภายในย่านแห่งใหม่ ซึ่งมีความแตกต่างเฉพาะตัว “นิทรรศการ “The Engineers” ที่จัดในวัดบวรนิเวศวิหาร เราก็อยากให้ดึงดูดคนรุ่นใหม่เข้าวัด โดยใช้มุมมองศิลปะ หรือนิทรรศการที่บ้านเทเวศร์ เราก็เชื่อมประวัติศาสตร์ครอบครัวเข้ากับศิลปะร่วมสมัย เราชอบจับสิ่งเก่ากับสิ่งใหม่มารวมกัน”
สุทธิมา สุจริตกุล
Courtesy of Nova Contemporary, Bangkok Images by Kanrapee Chokpaiboon
ร่วมสมัย ในแบบของ Nova
บ้านใหม่ของ Nova Contemporary อยู่ที่ถนนสี่พระยา ย่านบางรัก จุดที่มีความหมายต่อกรุงเทพฯ ยุคปัจจุบัน และความสำคัญทางวัฒนธรรมกับพื้นที่รอบข้าง “เราชอบทำงานกับพื้นที่ที่มีอยู่แล้ว ไม่ได้สร้างขึ้นมาใหม่ ซึ่งเราเลือกที่นี่เพราะย่านนั้นเข้าถึงง่าย สะดวกสำหรับทั้งนักศึกษา นักสะสมศิลปะต่างชาติ หรือใครที่ผ่านมาแถวนี้ อยู่กึ่งกลางระหว่างเมืองเก่ากับย่านการเงิน เดินทางสะดวกจากทั้งสาทร เจริญกรุง และจามจุรี”
พื้นที่ย่านนี้ มีความหมายอย่างยิ่งสำหรับแกลเลอรี่ที่ให้ความสำคัญกับงานศิลปะร่วมสมัย ที่มีบทสนทนาร่วมกับโลก สุทธิมาอธิบายว่าแนวทางการคัดสรรที่นี่ไม่ได้ให้ความสำคัญกับเรื่องสัญชาติของศิลปิน ว่าจะต้องเป็นไทยหรือมาจากไหนเท่านั้น ถึงแม้เราจะสัมผัสได้ถึงเรื่องเล่า มุมมอง ความเชื่อในสังคมไทย ในมุมที่น่าสนใจจากนิทรรศการที่นี่อยู่เหมือนกัน “เรามองที่ประเด็นงานมากกว่าจำกัดว่าต้องเป็นสัญชาติไหนเท่านั้น สิ่งสำคัญคือเนื้อหาต้องสอดคล้องกับภารกิจของเรา คือเป็นศิลปะร่วมสมัยที่พูดถึงประเด็นปัจจุบันระดับสากล งานสวยงามตามรสนิยมของเรา อยากให้ลองดูภาพรวมของผลงานที่เราแสดงทั้งหมด เพื่อให้เห็นว่าทุกคนกำลังพูดถึงปัญหาร่วมในยุคเดียวกัน”
“เช่นงานของศุภวิชญ์ วีสเพ็ญ ที่พูดถึงเรื่องการเติบโตมากับอินเตอร์เน็ต มือถือกลายเป็นอวัยวะใหม่ของเรา จะเห็นได้ในภาพวาดของเขา หรือกวิตา วัฒนะชยังกูร ที่ทำวิดีโอพูดเรื่องอุตสาหกรรมแฟชั่นตามกระแส (Fast Fashion) เราเลือกประเด็นที่มีความเชื่อมโยงกับโลก โดยที่แต่ละคนมีสไตล์การเล่าเรื่องของตัวเอง”
นอกจากนี้พื้นที่แห่งนี้ก็ดูจะเข้ากันดีกับอีกหนึ่งสิ่งที่ Nova Contemporary ทำ คือการเผยแพร่ความรู้และสร้างบทสนทนาเกี่ยวกับศิลปะร่วมสมัยไปสู่วงกว้างอีกด้วย “เราไม่อยากใช้คำว่า “เทรนด์” เพราะศิลปะอยู่กับเราตลอดชีวิต และประเด็นต่าง ๆ ก็เปลี่ยนxไปตามยุค เช่นเรื่องสุขภาพจิต หรือเรื่องเทคโนโลยี เราอยากให้คนดูงานแล้วเข้าใจบริบทของมัน ไม่ใ่ช่ตามกระแสแค่ชั่วคราว”
“หน้าที่ของแกลเลอรี่เชิงพาณิชย์จริง ๆ คือการขายงานก็เพียงพอ แต่ในไทยยังต้องการสถาบันหรือพิพิธภัณฑ์ที่ให้ความรู้ด้วย เราเลยอยากเติมเต็มตรงนี้ ทั้งนักศึกษา นักสะสม และสาธารณะ ให้เข้าใจศิลปะมากขึ้น การร่วมมือกันก็จะทำให้วงการศิลปะเดินหน้าต่อไปได้”
มาถึงตอนนี้คงเห็นภาพกันแล้ว ว่าทำไมแกลเลอรี่แห่งนี้ถึงเลือกจุดที่สัมพันธ์กับทั้งชาวไทย และเชื่อมต่อไปได้กับโลก
Courtesy of Nova Contemporary, Bangkok Images by Kanrapee Chokpaiboon
‘Affinities’ หันมองประวัติศาสตร์ร่วมสมัย ก่อนก้าวไปโลกอนาคตของศิลปะ
“นิทรรศการแรกที่แสดงนี้เราจะพูดถึงเรื่องศิลปะร่วมสมัยของไทย ตั้งแต่ อาจารย์มณเฑียร บุญมา จนถึงศิลปินที่เกิดช่วงปี 2000 เพื่อให้เห็นความเปลี่ยนแปลงระหว่างรุ่น ซึ่งเราก็ร่วมงานกับแกลเลอรี่เพื่อนบ้านอย่าง BANGKOK CITYCITY GALLERY และ Gallery VER ด้วย เพื่อฉายภาพรวมของศิลปะร่วมสมัยไทย” เธอเล่า
นิทรรศการแรกในสถานที่ใหม่ของ Nova Contemporary นี้ มีไฮไลท์สำคัญคือการจัดแสดงผลงานร่วมกันของอารยา ราษฎร์จำเริญสุข และ มณเฑียร บุญมา เพื่อนศิลปินที่เป็นตัวแทนประเทศไทยไปโชว์ในงานเวนิสเบียนนาเล่ 2005 ซึ่งแสดงให้เห็นแนวทางการทำงานที่สอดคล้องกับแนวทางของ Nova — จักรวาลวิทยา, การเยียวยา, วัฏจักรเวลา, ตัวตนความเป็นไทย และเรื่องเล่าทางประวัติศาสตร์
และหลังจากนี้ เราคงได้เห็นประวัติศาสตร์ศิลปะไทยร่วมสมัยหน้าใหม่ ๆ จากงานของ Nova อีกแน่นอน
“อยากเห็นศิลปินรุ่นใหม่มีอาชีพที่ยั่งยืน อยากให้เข้าใจระบบแกลเลอรี่ว่าเราเป็นพาร์ทเนอร์กัน ไม่ใช่แค่การซื้อ-ขายงาน เราอยากช่วยนำเสนองานไปให้มีชื่อเสียงระดับโลกด้วย แกลเลอรี่กับศิลปินจะโตไปด้วยกัน แกลเลอรี่คัดเลือกนักสะสมที่เห็นคุณค่า ไม่ปั่นราคา และพยายามให้ผลงานได้ไปอยู่ในสถาบันสำคัญทั่วโลก” เธอทิ้งท้าย
Courtesy of Nova Contemporary, Bangkok Images by Kanrapee Chokpaiboon
เครดิตภาพสุทธิมา สุจริตกุล
Courtesy of Nova Contemporary, Bangkok Images by Kanrapee Chokpaiboon
ภาพ Installation Shot ของนิทรรศการ Affinities
Courtesy of Nova Contemporary, Bangkok Images by Kanrapee Chokpaiboon
