เมื่อมีการโต้เถียงในประเด็นการเมืองผ่านสื่อสังคมออนไลน์ทีไร ก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะพบเห็นประโยคคลาสสิกตลอดกาลทำนองว่า “เสียภาษีน้อยก็อย่าบ่นให้มาก” ผ่านตามาให้เราได้ขมวดคิ้วเล่นเป็นประจำ ไม่ว่าจะเห็นด้วย หรือคัดค้าน แต่เอาเข้าจริงแล้ว คนจนจ่ายภาษีน้อยกว่าคนรวยจริง ๆ หรือ?
วันทนีย์ ศิริพัฒนานันทกูร คือหนึ่งในศิลปินผู้ทำงานร่วมกับประเด็นเรื่องสังคมการเมืองมาอย่างยาวนาน และเช่นเคย ในนิทรรศการเดี่ยว The “end of history” will not come tomorrow. เธอกลับมาพร้อมกับผลงานศิลปะชุดใหม่ที่ว่าด้วยโอกาสและอำนาจในการเข้าถึงต้นทุนทางเศรษฐกิจและสังคม ผ่านมุมองเรื่องการจ่ายภาษีของ ‘คนตัวเล็ก’ และ ‘คนตัวใหญ่’ ที่ดูจะย้อนแย้งผิดกับแนวคิดแรกเริ่มของมันอยู่ไม่น้อย
วันทนีย์ได้ลงมือรวบรวมใบเสร็จและหลักฐานการชำระภาษีในรูปแบบต่าง ๆ ทั้งทางตรง และทางอ้อม (VAT 7% ในทุก ๆ การจับจ่ายสินค้นอุปโภค บริโภคก็ถือว่าเป็นภาษีเช่นเดียวกัน) ด้วยตัวเองตลอดปี เพื่อใช้เป็นข้อมูลเชิงสถิติในการทำงานศิลปะชุดนี้ โดยเธอตีความชุดข้อมูลเหล่านั้นออกมาเป็นภาพจิตรกรรมหลากสีสัน พร้อมตัวเลขเล็ก ๆ ที่ขอบภาพ และเรียกพวกมันว่า ‘จิตรกรรมภาษี (Tax Painting)’ ซึ่งเมื่อกาลเวลาล่วงเลยไป ภาพจิตรกรรมเหล่านี้ก็เริ่มกองสุมกันมากขึ้น ๆ ทุกวัน งอกเงยไปพร้อม ๆ กับเงินที่เธอต้องมอบให้กับภาครัฐในแทบทุกขณะจิต
นอกจากภาพจิตรกรรมภาษีนับร้อย ๆ ชิ้นภายในห้องจัดแสดงผลงานสีแดงสดแล้ว ยังมีอีกหนึ่งห้องเล็กที่มีชุดกระดาษสีขาวไร้ข้อความหรือรูปภาพใด ๆ แอบซ่อนตัวอยู่ ความน่าสนใจของมันอยู่ที่เมื่อเราลองสังเกตดี ๆ ก็จะพบว่า มันคือเศษซากของอดีตใบเสร็จจากหลากหลายแหล่งที่มา ที่ปัจจุบันถูกทำให้กลายกระดาษแผ่นใหม่ที่ขาวสะอาด ปราศจากที่ไปที่มา และกลบร่องรอยแห่งอดีตไว้จนหมดเกลี้ยง …ในขณะที่เราทุกคนต้องทำงานอย่างหนักเพื่อหาเงินจ่ายภาษีอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เหล่ามหาเศรษฐีและคนมีอำนาจกลับสามารถหาหนทางหลบหลีกมันได้อย่างไม่ยากเย็น ยิ่งไปกว่านั้นคือชนชั้นนำบางกลุ่มกลับได้รับการยกเว้นอย่างไม่มีข้อกังขาเลยด้วยซ้ำ
นี่จึงพาเรากลับมาสู่คำถามเดิม… คนจนจ่ายภาษีน้อยกว่าคนรวยจริง ๆ หรือ? หรือมันเป็นเพียงโอกาสและอำนาจที่ไม่เท่ากันกันแน่?
📍 The “end of history” will not come tomorrow. โดย วันทนีย์ ศิริพัฒนานันทกูร
วันที่ 9 กรกฎาคม - 11 กันยายน 2022
แกลเลอรี่เว่อร์ (Gallery VER)
เปิดทุกวันพุธ - อาทิตย์ (12:00-18:00 น.)
