ในยุคที่ ‘พลังศรัทธา’ มีความหมายแทบจะเท่ากับพลังเงินที่เราจะใส่ซองถวายบูชาได้ ‘ปัน – สิรวิชญ์ จตุรภัทรานนท์’ ศิลปินรุ่นใหม่ที่เราจับตามองมานาน ได้ชวนเรามาคิดถึงความสัมพันธ์แบบคู่รักคู่แค้นของทุนนิยมและสิ่งศักดิ์สิทธิ์แห่งสังคมไทยร่วมสมัย แบบเจ็บแสบอยู่ไม่น้อย ในนิทรรศการห้องแดงของเขาที่ VS Gallery ในชื่อ ‘RE-ENCHANTED’
เมื่อทุนนิยมแข็งแรงขึ้นความศักดิ์สิทธิจะอ่อนแรงลง จริงหรือ? เมื่อศรัทธาแรงกล้าเงินตราก็ไม่ใช่เรื่องสำคัญ ใช่หรือเปล่า? สำหรับคนทั่ว ๆ ไปที่เข้าวัดแค่ตอนที่พ่อแม่บังคับ แต่เปลี่ยนรูปพื้นหลังมือถือเพื่อรับทรัพย์ทุก ๆ ครั้งที่ตำแหน่งดาวเปลี่ยนไปแล้ว คำว่า ‘ศรัทธา’ อาจจะไม่ได้เป็นอะไรมากไปกว่าที่ยึดเหนี่ยวยามชีวิตหาทางออกที่สมเหตุสมผลไม่ได้ แต่มันแทรกซึมเข้าไปอยู่ในวิธีคิด วิธีการมองโลก เป็นค่านิยม เป็นระเบียบ และเป็นแบบแผนการดำเนินชีวิตแค่ไหน ถ้าเทียบกับที่ระบอบ ‘ทุนนิยม’ ขยายตัวจากการเป็นแค่ระบบเศรษฐกิจ ไปเป็นระบบที่ควบคุมวิธีคิด วิธีดำเนินชีวิต และวิธีวัดคุณค่าสิ่งต่าง ๆ ด้วยเงินในระดับภายในของคน?
เมื่อก้าวเข้ามาห้องนิทรรศการที่เต็มไปด้วยสีแดงแบบเดียวกับผ้ายันต์ศักดิ์สิทธิ์ที่คนไทยคุ้นตา สิ่งที่เห็นจะเป็นใบหน้าตาเหลือก ลิ้นห้อย น้ำเหงื่อน้ำลายเยิ้ม ที่เรียกกันว่า ‘อาเฮะกาโอะ’ (Ahegao / アヘ顔) ใบหน้ายาม ‘สุขสม’ ของตัวละครในมังงะญี่ปุ่น ที่อัดแน่นไปด้วยอารมณ์ร้อนจนแทบจะระเบิดออกมา แต่ถ้าเข้าไปมองใกล้ ๆ จะเห็นว่าภาพเหล่านี้ประกอบขึ้นจากภาพเล็ก ๆ ของผ้ายันต์อันสิ่งศักดิ์สิทธิมากมาย ไม่ว่าจะเป็นผ้ายันต์ ‘ไอ้ไข่’, ‘ท้าวเวสสุวรรณ’ รวมไปถึง ‘นางกวัก’ ซึ่งเป็นลวดลายแบบ ‘ศิลปะไทย’ ที่ตรงกันข้ามกับ
ผ้ายันต์ที่ถูกผลิตซ้ำเรียงแถว ให้ความรู้สึกเหมือนกับสินค้าที่วางอยู่บนชั้นวางของ แถมยังอยู่ภายใต้ใบหน้าที่ถูกกระทำย่ำยี ชวนให้นึกถึงเรือนร่างของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่พ้นขอบเขตของงานศิลปะ และชวนให้ตั้งคำถามถึงคุณภาพความศักดิ์สิทธิ์ ว่าหมดอายุลงแล้วหรือยัง? สำหรับใครที่มีศรัทธาตั้งมั่น งานชุดนี้ก็คงไม่สามารถสั่นคลอนความเชื่อใด ๆ ได้ แต่ถ้าใครยังไม่มั่นใจในความเชื่อสายมูของตัวเอง นิทรรศการนี้ก็อาจจะเขย่าความเชื่อได้อยู่ไม่น้อย แต่เราก็เชื่อว่ายังไง คำถามและคำตอบที่จุดประกายมาจากงานศิลปะ ก็คงจะมีแต่ทำให้ความคิดเราหนักแน่นมั่นคงมากขึ้นเท่านั้นเอง
นิทรรศการ RE-ENCHANTED โดย สิรวิชญ์ จตุรภัทรานนท์ จัดแสดงที่ VS Gallery ตั้งแต่วันนี้ - 23 มิถุนายน
